خانه زینت الملک شیراز
در میان باغ‌های دلنشین و عمارت‌های باشکوه شیراز، شهر شعر و بهارنارنج، خانه‌ای تاریخی به نام خانه زینت الملک جلوه‌گری می‌کند که بخش جدایی‌ناپذیری از مجموعه قوام است. این عمارت زیبا که در ضلع غربی باغ نارنجستان قوام قرار گرفته و حتی از طریق تونلی زیرزمینی به آن متصل می‌شود، بازمانده‌ای ارزشمند از دوره قاجار است و داستانی از زندگی اشراف و هنر اصیل ایرانی را روایت می‌کند. بازدید از خانه زینت‌الملک، نه تنها فرصتی برای آشنایی با معماری منحصربه‌فرد این دوران است، بلکه دریچه‌ای به سوی موزه مشاهیر فارس و غرق شدن در فرهنگ غنی این دیار می‌گشاید.
این باغ یکی از مکان های گردشگری شیراز است که شما در سفر به شیراز می توانید در زمان سفر به شیراز از آن بازدید کنید.
تاریخچه ساخت خانه زینت الملک
ساخت خانه زینت‌الملک در حدود سال ۱۲۹۰ هجری قمری توسط علی‌محمد خان قوام‌الملک دوم آغاز شد و در سال ۱۳۰۲ هجری قمری به پایان رسید. این خانه به دلیل سکونت زینت‌الملک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم و همسر فروغ‌الملک، به این نام مشهور شد. زینت‌الملک زنی خیر و نیکوکار بود که در میان مردم شیراز به سخاوت و کمک به نیازمندان شهرت داشت. این خانه در واقع اندرونی (بخش خصوصی) مجموعه قوام بوده و محل زندگی و فعالیت‌های خانوادگی این خاندان پرنفوذ به شمار می‌رفته است.
پس از فوت زینت‌الملک و گذشت زمان، این خانه از مالکیت خصوصی خارج و به موزه تبدیل شد تا به عنوان یکی از آثار ملی ایران، میزبان علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ باشد. در سال ۱۳۵۴ شمسی، این بنا با شماره ۴۲۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری خانه زینت الملک
خانه زینت‌الملک نمونه‌ای برجسته از معماری سنتی قاجاری است که با وجود وسعت و تزئینات فراوان، حس صمیمیت و آرامش را به بازدیدکننده منتقل می‌کند. مهمترین ویژگی‌های معماری و هنری این عمارت عبارتند از:
- حیاط مرکزی و باغچه: در میان خانه، حیاطی وسیع با باغچه‌های زیبا، درختان نارنج و حوض سنگی قرار دارد که فضایی دلنشین و آرامش‌بخش را فراهم می‌کند.
- ۲۷۰۰ متر مربع زیربنا و ۲۰ اتاق: این خانه با زیربنای قابل توجه خود، دارای بیش از ۲۰ اتاق است که بسیاری از آن‌ها به یکدیگر متصل هستند، به جز اتاق‌های بخش شرقی.
- تزئینات داخلی نفیس:
- آینه‌کاری: تالار آینه در ضلع غربی عمارت، با آینه‌کاری‌های چشم‌نواز و طرح‌های هندسی و بته‌جقه، از باشکوه‌ترین قسمت‌های خانه است.
- گچ‌بری: سقف‌ها و دیوارهای اتاق‌ها با گچ‌بری‌های ظریف و نقاشی‌های زیبا (گاهی به سبک اروپایی) تزئین شده‌اند.
- منبت‌کاری: درهای چوبی اتاق‌ها، به خصوص درهای ساخته شده از چوب گردو، با هنر منبت‌کاری ظریف و استادانه، زیبایی خاصی دارند.
- کاشی‌کاری هفت‌رنگ: سردر ورودی و نمای بیرونی خانه، به ویژه قسمت هلالی شکل بالای پنجره‌ها، با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ و نقوش گل و بته و اسلیمی مزین شده‌اند که جلوه‌ای بی‌نظیر به بنا می‌بخشند.
- پنجره‌های مشبک و ارسی: استفاده از پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی، نور را به شکلی دلنشین به داخل اتاق‌ها هدایت می‌کند و بازی نور و رنگ بر روی تزئینات، فضایی دلپذیر ایجاد می‌کند.
- زیرزمین وسیع (موزه مشاهیر فارس): در زیرزمین این عمارت، فضایی وسیع و دیدنی وجود دارد که در گذشته برای فرار از گرمای تابستان و همچنین پناه دادن به نیازمندان مورد استفاده زینت‌الملک قرار می‌گرفته است. امروزه این زیرزمین به موزه مشاهیر فارس (یا موزه مادام توسو شیراز) تبدیل شده است.
- در این موزه، مجسمه‌های مومی واقع‌گرایانه از شخصیت‌های برجسته و مشهور استان فارس، از جمله هنرمندان، شعرا، دانشمندان و خیرین، به نمایش گذاشته شده‌اند. این بخش از بازدید، فرصتی عالی برای آشنایی با بزرگان و مفاخر فارس است.
بازدید از خانه زینت الملک
بازدید از خانه زینت‌الملک تجربه‌ای دوگانه است: هم آشنایی با معماری و هنر دوره قاجار و هم غرق شدن در تاریخ و فرهنگ شیراز از طریق موزه مفاخر.
زمان مناسب: این خانه همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۷ شب (به جز ایام سوگواری عمومی) باز است.
بلیط ورودی: برای ورود به خانه و موزه، باید بلیط تهیه کنید.
موقعیت و دسترسی به خانه زینت الملک
خانه زینت الملک در شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، محله گود عرب‌ها، ضلع غربی باغ نارنجستان قوام قرار دارد.
- پیاده‌روی: از بسیاری از جاذبه‌های مرکزی شیراز مانند نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملک، شاه‌چراغ، و بازار وکیل با کمی پیاده‌روی می‌توان به راحتی به این خانه رسید.
- مترو: نزدیکترین ایستگاه مترو به این خانه، ایستگاه ولیعصر یا ایستگاه وکیل‌الرعایا است. پس از پیاده شدن، با کمی پیاده‌روی به مقصد می‌رسید.
- خودروی شخصی: پارکینگ عمومی در اطراف منطقه بازار وکیل موجود است.
خانه زینت‌الملک شیراز، با معماری دلربا، تزئینات هنرمندانه و موزه منحصربه‌فرد خود، گواهی زنده بر تاریخ پربار و فرهنگ غنی شیراز است. بازدید از این عمارت باشکوه، نه تنها شما را با گذشته پیوند می‌زند، بلکه خاطره‌ای زیبا و ماندگار از سفرتان به شهر رازها را رقم خواهد زد.
نکات مهم برای بازدید از خانه زینت الملک
- عکس‌برداری: امکان عکاسی در بخش‌های مختلف خانه و موزه وجود دارد که می‌تواند خاطرات شما را ثبت کند.
- کافی‌شاپ: در محوطه خانه، یک کافی‌شاپ نیز وجود دارد که می‌توانید در آنجا استراحت کرده و از نوشیدنی‌های سنتی و عرقیجات شیرازی لذت ببرید.
سوالات متداول
خانه زینت‌الملک کجاست؟
در شهر شیراز، خیابان لطف‌علی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام.
ساعت بازدید چیست؟
همه‌روزه از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰ (تابستان‌ها)، و ۸:۳۰ تا ۱۷ (زمستان‌ها).
آیا روزهای خاصی تعطیل است؟
فقط در ایام خاص مانند تاسوعا، عاشورا و ۲۸ صفر تعطیل است.
هزینه بلیت چقدر است؟
برای ایرانی‌ها حدود ۵۰ هزار تومان، و برای گردشگران خارجی بیشتر (قیمت دقیق متغیر است).
بازدید از چه بخش‌هایی امکان‌پذیر است؟
اتاق‌های آیینه‌کاری، موزه مشاهیر، زیرزمین با مجسمه‌های مومی، حیاط سنتی.
